تفاوت های چک و سفته

دانلود مطلب به صورت PDF در انتهای مطلب

چک و سفته دو سند تجاری است که در روابط تجاری و شغلی مردم نقش مهمی دارد. تفاوت و مقایسه و فرق این دو سند همیشه مورد سؤال است. در این نوشته برخی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تفاوت‌های چک با سفته را بررسی شده است.

1. چک می‌تواند جنبه کیفری و حقوقی داشته باشد ولی سفته فقط دارای جنبه حقوقی است. به این معنا که صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی عدم پرداخت سفته در سرسید مطلقاً جرم نیست. البته با طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف، درنهایت ممکن است منجر به حکم جلب صادرکننده سفته شود ولی این حکم جلب و بازداشت بدهکار، سوءپیشینه کیفری برای او محسوب نمی‌شود و آثار حکم کیفری چک را ندارد.
2. صدور چک در وجه خود صادرکننده ممکن است ولی صدور سفته در وجه خود صادرکننده صحیح نیست.
3. گرفتن دسته‌چک محدودیت قانونی و تشریفات دارد ولی تهیه سفته بدون محدودیت و آسان است.
4. چک بدون اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک (واخواست) و بدون برگشت زدن، قابل‌طرح دعوا و مطالبه در دادگاه نیست. یعنی با چک خالی نمی‌توان طرح دعوا کرد و حتماً باید گواهی عدم پرداخت چک هم ضمیمه دادخواست باشد ولی سفته بدون واخواست کردن آن نیز در دادگاه قابل مطالبه است.
5. صدور گواهی عدم پرداخت چک در حکم واخواست چک است و رایگان انجام می‌شود. یعنی بانک برای صدور گواهی عدم پرداخت چک هزینه‌ای نمی‌گیرد ولی واخواست سفته (اعتراض عدم پرداخت سفته) هزینه زیاد دارد و ۲ درصد مبلغ سفته را باید بابت واخواست سفته بپردازید.
6. خسارت تأخیر تأدیه در چک به دلیل مصوبه خاص مجمع تشخیص مصلحت نظام، از تاریخ سررسید چک محاسبه می‌شود ولی در سفته ممکن است تحت شرایطی از تاریخ مطالبه و یا طرح دعوا و یا طبق ماده ۳۰۴ و ۳۰۹ قانون تجارت، از تاریخ واخواست سفته محاسبه شود.
7. گرفتن دسته‌چک از بانک هزینه‌ای ندارد و مالیات قابل‌توجه ای به آن تعلق نمی‌گیرد ولی گرفتن سفته خصوصاً مبالغ بالا و تعداد زیاد، هزینه دارد و بر اساس مبلغ چاپ‌شده در سفته مالیات اخذ می‌شود.
8. با استناد به چک و گواهی عدم پرداخت آن می‌توانید بدون واریز خسارت احتمالی به صندوق دادگستری، اموال بدهکار را توقیف کنید ولی در مورد سفته حتماً باید آن را واخواست کنید تا بتوانید از این مزیت استفاده نمایید.
9. اگر چک را مدیرعامل شرکت یا نماینده صاحب حساب امضاء کند، طبق ماده ۱۹ قانون صدور چک، خود مدیرعامل و نماینده با صاحب حساب چک متضامناً مسئول پرداخت وجه چک هستند ولی اگر مدیرعامل شرکت سفته را امضاء کند، خودش مسئول نیست و فقط شرکت مسئول پرداخت وجه سفته است. چون در مورد چک قانون خاص داریم.
10. درج مبلغ در سفته اصولاً محدود به مبلغ چاپ‌شده در سفته است لکن در صورتی که بیشتر از مبلغ چاپ شده، نوشته شود، در حد یک سند طلب عادی اعتبار خواهد داشت ولی درج مبلغ در چک نامحدود است.
11. مهلت واخواست در چک جهت استفاده از مزایای تجاری آن، ظرف ۱۵ روز از تاریخ سررسید است ولی در مورد سفته، ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید است.
12. در زمان سررسید چک باید دارای «محل» در بانک محال‌علیه باشد ولی محل در مورد سفته مصداق و معنا ندارد.
13. آدرس مکان واخواست چک (بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت) برای دادگاه آن مکان ایجاد صلاحیت محلی می‌کند درحالی‌که آدرس مکان واخواست سفته برای دادگاه آن مکان ایجاد صلاحیت نمی‌کند. مثلاً اگر چک را در بانک خیابان بهشت تهران برگشت بزنید، در دادگاه مربوط به منطقه ۱۱ تهران می‌توانید طرح دعوا کنید ولی واخواست سفته در خیابان بهشت (ساختمان روزنامه رسمی) موجب ایجاد صلاحیت برای دادگاه منطقه ۱۱ تهران نمی‌شود.
14. چک وسیله پرداخت است به همین خاطر ممکن است شما با کشیدن چک به کسی پول قرض دهید ولی سفته وسیله پرداخت نیست به همین خاطر با سفته نمی‌توان به کسی پول قرض داد. یقیناً صادرکننده سفته قرض گیرنده است ولی ممکن است صادرکننده چک قرض دهنده باشد!
15. چک سند عادی لازم الاجراء است و علاوه بر دادگاه حقوقی و دادگاه کیفری، از طریق اداره اجرای اسناد اداره ثبت نیز قابل مطالبه است ولی سفته فقط از طریق دادگاه حقوقی قابل مطالبه و طرح دعوا است.