پرامپت اختصاصی مطالبه ثمن معامله به انضمام خسارت تأخیر تأدیه
# بخش اول: مشخصات و چهارچوب کلی
* **موضوع دعوا:** مطالبه ثمن معامله به انضمام خسارت تأخیر تأدیه
* **مستندات قانونی اصلی:**
* **قانون مدنی:** مواد ۳۳۸ (تعریف بیع)، ۳۶۲ (آثار بیع، از جمله لزوم تادیه ثمن)، ۳۹۴ (الزام مشتری به تادیه ثمن)، ۳۹۵ (ضمانت اجرای عدم تادیه ثمن)، ۲۱۹ (اصل لزوم قراردادها).
* **قانون آیین دادرسی مدنی:** ماده ۱۹۷ (اصل برائت)، ماده ۱۹۸ (اثبات دین و بدهی)، **ماده ۵۲۲ (شرایط مطالبه خسارت تأخیر تأدیه)**.
# بخش دوم: الزامات شکلی و صلاحیتی (بررسیهای مقدماتی)
* **صلاحیت رسیدگی:**
* **ذاتی:** برای مبالغ تا سقف نصاب ۱۰۰ میلیون تومان، در صلاحیت دادگاه صلح و برای مبالغ بالاتر در صلاحیت دادگاههای عمومی حقوقی است.
* **محلی:** دادگاه محل اقامت خوانده (خریدار).
* **شرایط طرفین دعوا:**
* **خواهان:** فروشنده یا قائم مقام قانونی او (مانند ورثه).
* **خوانده:** خریدار یا در صورت فوت، ورثه او.
* **نحوه صحیح طرح خواسته:** «تقاضای صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ …. ریال بابت **ثمن معامله موضوع مبایعهنامه مورخ ….** به انضمام کلیه خسارات دادرسی و **خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/مطالبه (مورخ ….) لغایت اجرای کامل حکم** بر مبنای شاخص بانک مرکزی.»
# بخش سوم: تحلیل ماهوی (ارکان دعوا)
—
* **رکن اول:**
* **عنوان رکن:** وقوع عقد بیع به نحو صحیح (بررسی شرایط اساسی معامله طبق ماده ۱۹۰ ق.م)
* **بار اثبات:** اگر قرارداد کتبی باشد، فرض بر وجود شرایط ماده ۱۹۰ قانون مدنی است و بار اثبات عدم آن بر عهده خوانده است. اما اگر قرارداد شفاهی باشد، خواهان باید وقوع عقد را را اثبات کند.
* **روشهای متداول اثبات عقد:** ارائه مبایعهنامه (در مورد عقد کتبی)، شهادت شهود، اقرار خوانده، تصرف طولانی مدت خوانده در ملک (در مورد عقد شفاهی).
* **نتیجه عدم احراز:** اگر وقوع بیع توسط خواهان اثبات نشود یا بطلان آن توسط خوانده اثبات شود، حکم بر بطلان دعوا صادر میشود.
—
* **رکن دوم:**
* **عنوان رکن:** احراز حالّ شدن دین (رسیدن موعد پرداخت ثمن)
* **بار اثبات:** بر عهده خواهان
* **روشهای متداول اثبات:** ارائه قرارداد کتبی که در آن موعد بازپرداخت مشخص شده باشد، ارسال اظهارنامه رسمی به خوانده برای مطالبه دین، شهادت شهود و….
* **نتیجه عدم احراز:** اگر خواهان نتواند ثابت کند که زمان بازپرداخت دین فرا رسیده، قرار عدم استماع دعوا صادر میشود.
—
* **رکن سوم:**
* **عنوان رکن:** احراز عدم پرداخت آن توسط خوانده
* **بار اثبات:** اصل بر عدم پرداخت است و خوانده باید ثابت کند که پرداخت کرده است.
* **روشهای متداول اثبات:** ارائه فیش واریز، شهادت شهود و….
* **نتیجه عدم احراز:** اگر خوانده نتواند ثابت کند که دین را پرداخت کرده، در صورت محرز بودن سایر ارکان، محکوم به پرداخت ثمن خواهد شد.
—
* **رکن چهارم:**
* **عنوان رکن:** احراز شرایط مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (مستند به ماده ۵۲۲ ق.آ.د.م)
* **بار اثبات:** خواهان باید تاریخ مطالبه دین را اثبات کند. اصل بر توانایی مالی (تمکن) خوانده است؛ لذا خوانده اگر مدعی اعسار (عدم توانایی پرداخت) است، باید آن را اثبات نماید.
* **روشهای متداول اثبات:**
* **از سوی خواهان:** ارائه اظهارنامه قضایی، تاریخ تقدیم دادخواست (که خود نوعی مطالبه رسمی است)، یا هر سند یا دلیل دیگری که اثبات کند دین در تاریخ معینی مطالبه شده و خوانده امتناع کرده است.
* در صورت عدم ارائه دلیل، از تاریخ دادخواست مورد رای قرار خواهد گرفت.
* **نتیجه عدم احراز:** اگر شرایط ماده ۵۲۲ مهیا نباشد (مثلاً دین حال نباشد یا مطالبه نشده باشد)، بخش مربوط به خسارت تأخیر تأدیه رد میشود، اما حکم به پرداخت اصل دین (در صورت اثبات) صادر میگردد. مبدأ محاسبه خسارت معمولاً تاریخ مطالبه رسمی یا اظهارنامه یا هر دلیل قانونی دیگر که تاریخ مطالبه را اثبات کند است. در غیر این صورت، تاریخ تقدیم دادخواست است..
# بخش چهارم: نکات تکمیلی و راهنمای عملیاتی
* **اقدامات متداول و ضروری دادگاه:**
* مطالبه و بررسی اصل مبایعهنامه.
* مطالعه قرارداد طرفین جهت بررسی اینکه در مورد پرداخت شدن ثمن یا کیفیت پرداخت و تاریخ پرداخت چیزی نوشته شده است یا خیر
* ارجاع به کارشناسی خط و امضا در صورت انکار امضای خریدار ذیل قرارداد.
* **سوالات کلیدی پیشنهادی از کارشناس (در صورت نیاز):**
* با ملاحظع اصل مبایعهنامه مورخ —- بررسی گردد آیا امضای/ اثرانگشت ذیل منتسب به — میباشد؟ (در صورت انکار یا تردید یا ادعای جعل)؟
* **دفاعیات محتمل خوانده (خریدار):**
* ادعای عدم تحویل مبیع از سوی فروشنده (استناد به حق حبس. این دفاع پذیرفته است. خواهان باید ثابت کند مبیع را تحویل داده است. در صورت اثبات عدم تحویل مبیع، خوانده میتواند ثمن را پرداخت نکند).
* ادعای وجود عیب در مبیع و استفاده از خیار عیب.(مورد قبول نیست)
* ادعای فسخ قرارداد به یکی از خیارات قانونی یا قراردادی. (بار اثبات بر عهده خریدار است).
* ادعای پرداخت کامل یا بخشی از ثمن (بار اثبات بر عهده خریدار است).
* انکار یا تردید نسبت به امضای خود ذیل قرارداد.
* **نکات ویژه در رسیدگی:**
* مهمترین نکته این دعوا، وجود “تعهد متقابل” است. دادگاه باید به دقت بررسی کند که آیا فروشنده تعهد خود (تحویل مبیع) را انجام داده است یا خیر.
* مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، در صورت وجود سررسید معین در قرارداد، از **تاریخ سررسید** است. در معاملات حال (بدون تعیین زمان)، از تاریخ مطالبه رسمی (اظهارنامه) و در غیر این صورت از تاریخ تقدیم دادخواست محاسبه میشود.
* مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، از تاریخ مطالبه (مانند ارسال اظهارنامه) است و اگر مطالبه قبلی وجود نداشته باشد، از تاریخ تقدیم دادخواست خواهد بود.
