آثار حقوقی قبول و رد ترکه از سوی وارث
سوال:
وقتی در هر دو فرض قبول یا رد ترکه، وراث مالک ماترک می‌شوند پس تاثیر حقوقی قبول یا رد ترکه چیست؟
پاسخ:
ازلحاظ حقوقی منظور از ترکه یا ماترک، اموالی است که در هنگام مرگ متوفی جزو دارایی و در مالکیت وی بود هرچند که پس از فوت متوفی تا زمان تقسیم آن تلف شود و از بین برود. ورثه نسبت به ماترک متوفی دو موضع می‌توانند اتخاذ کنند که یا
۱.صریحاً از طریق اعلام کتبی (سند عادی یا سند رسمی) یا به طریق ضمنی قبولی خود را به دادگاه اعلام کنند
یا
۲. ترکه را رد کند.
اثر قبول ترکه
اثر قبول ترکه عهده‌دار شدن دیونی است که بر ذمه مورث بوده و هر یک از وراث به نسبت سهم خود مسئول پرداخت تمام دیون متوفی هستند، مگر اینکه وراث ثابت کنند، دیون زائد بر ترکه بوده یا پس از فوت متوفی، ترکه بدون تقصیر آن‌ها تلف شده است و باقی‌مانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست. در صورت اثبات هریک از این موارد ورثه تکلیفی نسبت به دیون زائد بر ترکه ندارند. چنانچه ورثه ترکه را قبول کند، در صورت عدم پرداخت دین، طلبکاران می‌توانند درخواست اعمال ماده ۲ و ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی را از دادگاه بخواهند و حکم به توقیف ورثه داده می‌شود. قبول ترکه یا به‌صورت مطلق است یا به‌صورت مشروط. منظور از قبول مشروط، قبول ترکه بعد از تحریر ترکه است؛ در این صورت ورثه ملزم هستند که دیون متوفی را در حدود صورت تحریر ترکه بپردازند
معنای رد ترکه و مهلت آن
رد ترکه به معنای خودداری از تصفیه ترکه و رد سِمت مدیریت آن است. ورثه باید ظرف یک ماه از تاریخ فوت مورث رد ترکه را به‌صورت کتبی یا شفاهی به دادگاه اطلاع دهند و درصورتی‌که ترکه تحریر شده باشد، این مهلت یک‌ماهه از تاریخ خاتمه تحریر ترکه شروع می‌شود. اگر ورثه در مدت مزبور نسبت به رد ترکه اقدامی به عمل نیاورند، این سکوت وراث در حکم قبول مشروط ترکه است.
اثر رد ترکه
اثر رد ترکه عدم مسئولیت وراث در ایفای دیون متوفی است. چه وراثی که ترکه را قبول کردند و چه وراثی که ترکه را رد کرده‌اند، چنانچه بعد از تصفیه ترکه مالی از ترکه باقی بماند، به نسبت سهم‌الارث وراث بین آنان تقسیم می‌شود. در فرضی که بعضی وراث ترکه را رد کند، وراثی که ترکه را قبول کرده‌اند به اداره ترکه می‌پردازند و وراثی که ترکه را رد کرده‌اند، حق هیچ‌گونه اعتراضی به اقدامات انجام شده ندارند و درصورتی‌که کلیه وراث ترکه را رد کنند، اگر متوفی وصی برای اداره اموال خود داشته باشد، تصفیه ترکه به وصی واگذار می‌شود و در فرضی که وصی هم تعیین نشده باشد دادگاه ظرف یک هفته امر تصفیه ترکه را به یک یا چند نفر مدیر تصفیه واگذار می‌کند.
